خُرْفِه، پَرپهن، فربهن، بَقلَهُ الحَمقاء، بقله المُبارَک، رِجلَه
کتاب قانون الادب
Portulaca oleracea : Common purslane (الصیدنه 118؛ صیدنه 136؛ الابنیه 48؛ واژه 144؛ گیاهان 1: 312؛ دستورالاخوان 233؛ القاموس 71؛ المنجد 45؛ شلیمر 469؛ مخزن 119، 452؛ اغراض 249). ابوریحان گوید: «بقله الحمقاء: و بالفارسیّه بفرخ و فربهن و بالعربیه الفرفخ و الرجله و العامّه یسمیها الحمقاء، الفرفخ معرّب فرفهن و کانّه تعریب بربهن بلغه جرجان، الصیدنه؛ و فرازی گوید خرفه را به لغت هندی لونیه گوید و بعضی از پارسیان فرفینه و اهل جرجان پرپهن، صیدنه».حکیم مؤمن تنکابنی گوید: «بقله الحمق بفارسی خرفه نامند، نباتش کمتر از زرعی و و اکثر او مفروش بر زمین و ساقش به قدر انگشتی و بسیار نازک و شکننده و برگش ریزه مایل به تدویر و گُلش سفید و تخمش سیاه و ریزه و طولانی، آب او مُسکّن حدة صفرا و خون و قاطع نزف الدم (آب او تسکین دهندۀ حرارت صفرا و خون است و خاصیت خونبندی دارد) و چرکی که از سینه آید و مانع نزلات و جهت حصاة و ادرار نمودن بول و حرقۀ او و بواسیر و نواصیر.....نافع (مانع ترشحاتِ زیادی شده و جهت درمان سنگهای مجرای ادرار، و سوزش آن و بواسیر، و زخمهای مجراهای بدن مفید است)، تحفه 51».
خُرفه، نام گیاهى است و آن را به پارسى ، پَرپَهَن گویند و معرَّب آن ، فَرفَخ است . در احادیث و روایات از این گیاه به نیکی یاد شده و برای آن خواص فراوانی نقل شده است.
اکسیر جهانی متاسفانه به سبزی خرفه کم لطفی می‌شود. این گیاه؛ گیاه خوبی است و خیلی هم فواید دارد، به خصوص در فصل تابستان که واقعاً اثرات مثبت می‌گذارد. این گیاه دارویی که معمولاً به صورت خودرو در باغچه منازل، کنار جوی‌ها و در مناطق مرطوب می‌روید، شاید زیاد مورد توجه نباشد اما اکنون کشف‌های مهمی در مورد آن انجام شده که توسط سازمان بهداشت جهانی لقب اکسیر جهانی (Global panacea) به آن داده شده است. این گیاه از سوی این سازمان متداول‌ترین گیاه دارویی مورد استفاده در جهان ذکر شده است. معمولاً قسمت‌های هوایی این گیاه که شامل برگ، ساقه و دانه‌های آن است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در روایتی از پیامبر (ص) آمده است: عَلَیکُم بِالفَرفَخِ ؛ فَهِیَ المِکیَسَةُ ، فَإِنَّهُ إن کانَ شَیءٌ یَزیدُ فِی العَقلِ فَهِیَ . بر شما باد خُرفه ؛ چرا که زیرکى مى دهد و اگر تنها یک چیز باشد که عقل را افزون مى کند ، همان است.
مزاجش سردوتر است.برگ و ساقه آن مدر، تسکین دهنده صفرا و خون و تشنگی حرارت کبد و معده و رحم، تب های گرم و صفراوی بوده و در رفع دیابت، سردرد گرم، عفونت ریه، استفراغ و سنگ کلیه موثر است .
مصرف آن در گرم مزاجان لاغر و خشک ، باعث چاق شدن آن ها خواهد شد.
خوردن خرفه پخته همراه با کمی روغن و پیاز, جهت قطع اسهال و تقویت روده ها و خوردن آن با سرکه, جهت درد کلیه مفید است.
تخم خرفه در همه خواص ضعیف تر از آن بوده به جز در رفع عطش که قوی تر از برگ آن می باشد.
نگه داشتن سائیده تخم آن در دهان، در رفع آفت دهان به خصوص اطفال موثر است. مصلح آن کرفس، نعناع و مصطکی است.
