تراوشهای خشک و صمغی شکل که پس از شکاف بر روی تنه گونه‌های مختلف از گونهBoswellia و خانواده Burseraleac بدست می‌آید و دارای 24 گونه است.
نام فارسی: کندر
نام علمی: Boswellia Papyrifera.Hocst
نام عربی: کندر- لبان- لبان ذکر- لبان انثی- لیبانون- عسلبند- شجره البان- البان
نامهای دیگر:
یونانی: سطاعونیس (کندر نرینه) – قیبوطیسرون (کندر مادینه) - ققسفوس (کندر مغرب) – امومیطس (دیسقوریدوس)
سریانی: لبانول، لبونا، لبنوا،
رومی: سیفروس
انگلیسی: لیانوس و لیبان
لاتین: اولیبانوم
تاریخچه: به گفته ابن سینا در گذشته کندر را از شهری به همین نام می‌آوردند و چون در مسیر دریا دچار طوفان و خطر شکستگی و غرق کشتی بوده به جزیره‌ای بر سر راه به نام (مرباط) پناه می‌بردند از این رو در برخی مأخذ کندر را به نام مرباط یا کندر مرباطی ذکر شده است .
ریخت شناسی: کندر بومی ایران نبوده و در منابع از آن درخت یا درختچه ذکر شده که طول آن تا 9 متری می‌رسد. برگهای آن شبیه مرکبات و بصورت متقابل با حاشیه‌ای اره‌ای و بیضی شکل و متقابل در برخی از ماخذ از برگهای آن مانند برگ مورد و از دانه آن به مانند دانه مورد یاد شده.
پوست تنه این درخت کاغذی به رنگ قهوه‌ای روشن تا تمایل به رنگ زرد پوست تنه بصورت طول بلند شده و در زیر آن تنه سرخ فام ظاهر می‌گردد.
انتشار: انتشار آن در هندوستان – عربستان – عمان – یمن - شمال افریقا در کشورهایی چون سومالی – عدن – سودان - حبشه می‌باشد.
درخت کندر در عربستان و افریقا بنام علمی: Boswellia Cartarii Birdw و در هندوستان:Boswellia Serrata Raxb می باشد. کندر هندوستان از دو نوع درخت یا درختچه أخذ می‌شود. برخی کرکدار با نام Var Serrata و برخی بدون کرک Var gla bra می‌باشند قابل ذکر است که کندر عربستان از درختی است که کاملاً از کرک پوشیده است.
برداشت:
در اواخر زمستان و در اوایل بهار تنه را شکاف داده و در خرداد و تیر و مرداد برداشت می‌شود.
انواع کندر:
1- کندر افریقایی یا افریقی، دو نوع می‌باشد:
1- کندر مؤنث (سفید افریقی): که به رنگ سفید تا کاهی رنگ و اشکی که به آن کندر انثی گفته می‌شود. و از دونوع Junpiperus, Juniperus thurifera أخذ می‌گردد. و بهترین نوع کندر اشکی است بدون داشتن دود و به راحتی می‌سوزد. کندر اشکی به راحتی در دهان نرم می‌شود و طعم تلخ ندارد.
2- کندر نر (شابلوط افریقی): که به آن مذکر یا لبان ذکر می‌گویند از درخت Boswellia cartorii أخذ می‌شود. این کندر نسبت به نوع سفید آن ناخالص‌تر بوده، ابن سینا به آن بادمجانی رنگ نیز گفته است. این کندر قرمز رنگ با تکه‌های بزرگتر از اشکی می‌باشد و درجه خلوص آن کمتر از نوع اول است.
3- کندر هندی: که پارچه‌ای یا تکه‌های بزرگ داشته اما رنگ آن سفید تا کاهی و گاهاً تیره تر می‌باشد.
4- کندر یونانی: شیخ الرئیس از کندری نام برده که از یونان می‌آمده و نرینه آن را مرغوب‌ترین نوع ذکر کرده‌اند. که در نامهای یونانی ذکر شده است.
علک: در برخی مأخذ کندر را علک نامیده‌اند. در فارسی هر جسمی که در دهان جویده شود و از خود ثقل باقی گذارد و در دهان حل نشود علک نامیده می‌شود که امروزه آدامس را می‌توان مثال زد.
اجزاء کندر:
پس از أخذ کندر آن را درون پارچه‌ای ریخته و حرکت می‌دهند پوسته‌ای که از روی صمغ جدا می‌شود قشور و پودر حاصل از آن را دقاق می‌نامند.
مواد متشکله: 35- 25 درصد صمغ 70-60 درصد رزین و 8-3 درصد دارای روغن فرار می‌باشد.
در 100 درجه حرارت ذوب شده و با بالارفتن درجه حرارت به صورت سوخته می‌شود در اتر و الکل حل شده 25 درصد آن در الکل حل نمی‌شود. در آب به مقدار 25 تا 30 درصد حل شده و از خود محلول شیری رنگ باقی می‌گذارد.
طبیعت:
در اکثر ماخد گرم و خشک در درجه اول تا دوم با قوت قابضه و قشور آن، گرم و خشک در درجه دوم و سوم ذکر شده است.
خواص و افعال: کندر دارای قوت مجففه- قابضه- منضجه- جالیه- حابس خون- منقی روح حیوانی و دماغی- محلل ریاح- حابس سیلان خون- مقوی معده، مقوی دل
اندام سر(دماغ): تیز کننده حافظه- کاهش رطوبت دماغ
نقوع 10 گرم آن در آب و ناشتا میل کردن آن تقویت حافظه می‌نماید و روش دیگر، خوردن آن با عسل و مویز در ناشتا تقویت حافظه می‌نماید. عصاره آبی کندر در مقایسه با عصاره الکلی بر روی حیوانات افزایش قابل توجهی در سرعت یادگیری و تقویت حافظه از خود نشان داده.
مو: با نطرون جهت سبوره و پودر آن رافع قروح سر و محلول آن جلوگیری از ریزش موی سر
پوست: مصرف در صنایع آرایشی- ضد التهاب- ضد میکروب- شفا دهنده زخمهای دیر بهبود- رفع خونریزی با مصرف دود آن- رویانیدن گوشت- مالیدن آن با عسل جهت کژدمک (نام ورمی که در اطراف ناخن پیدا می‌شود) یا داخس (عقربک) جهت دمعه (ریزش اشک) سلاق (سرخی پلک) جرب (خارش) ثالثیل (زگیل) قوبا (میخچه) سوختگی آتش- دمیدگی دهان- ترک پاشنه پا همراه با روغن نافع است- کندر و ترب مالیدن آن رافع بهق است
چشم: دود آن مفید برای ورم چشم و حکه، دمعه، سلاق، جرب چشم، اکتحال آن رافع ظلمت بصر است.
دماغ: دمیدن ان در بینی (نفوخ) خون روی دماغ (رعاف) را بند می‌آورد.
گوش: چکانیدن آن با شراب در گوش درد گوش را ساکت می‌نماید. و در دفع اورام گوش مفرداً و ترکیباً مفید است.
ریه: جهت نفث الدم- قصبه ریه- رفع بدبویی خیشوم همراه مصطکی و عسل جهت سرفه و عسر النفس مفید است.
شکم: جهت زور پیچ (خلفه) و قی و زحیر با زنیان، همراه شکر و عسل مقوی معده- جهت قرحه امعاء – قی و اسهال و علاج دیزانتری- قراردادن کندر بر روی شکم اسهال را بند می‌آورد.
رحم: رافع سیلان رطوبات رحم بصورت حمول و رفع خونریزی رحم
اعصاب: جهت رفع توهم و خفقان و جهت دردهای مرکب عصبی و مالیدن آن همراه با سرکه جهت بیماری مرمیقا
استخوان: ضماد آن در شکستگی استخوان- رفع برودت استخوان
وگر بینی کسی را سر شکسته دود زخون و گشته سخت خسته
اگر شکسته یابی استخوان را علاجش به توان کرد آنچنان را
زخون ساوشان و مرو و ایرسا و صبر و کندر و بازان به همتا
بکوب و بر جراحت بر سرش نه ببندش روز کی دو تا شود به
حکیم میسری
بواسیر: رافع شقاق مقعد- دود دادن آن جهت قروح مقعد- پاشیدن ان با گل ارمنی جهت نزف الدم مقعد- همراه مرمکی و زعفران و افیون قراردادن بر مقعد مانع خونریزی است.
مردان: مقوی باه و مولد منی است به همراه زرده تخم مرغ نیم برشت و جوز بوا و آرد بسباسه
زنان: با روغن گل جهت ورم پستان در زمان قاعدگی نافع است.
داروسازی: در داروسازی جهت استفاده با عرق رازیانه یا عرق دارچین مخلوط شود.
قوت : قوت آن تا 20 سال باقی است.
مقدار شربت : 10 گرم
منع مصرف: مصرف آن با سرکه یا شراب خطرناک و سمی قوی می‌شود. اما مصرف موضعی آن بلامانع است.
مضرات: محرق خون و بلغم و مصدع محرورین است مصرف زیاد آن باعث جنون و جذام و بهق سیاه است و مصلح آن شیر برنج و شکر است.
بدل (مشابه): میعه و مسطکی است
نگهداری: در ظروف دربسته نگاهداری شود پودر آن به رنگ سفید تا زرد است و بهتر است که پودر آن مدت زیادی نگاه داشته نشود.
تقلبات: جهت شناختن کندر اصلی می‌توان آن را بو نمود و یا سوزانید زیرا کندر اصلی در اثر سوختن کمترین دود و بیشترین اشتعال را دارد و هرچه دود بیشتر از خود متصاعد کند نا مرغوبتر است و اگر نسوزد صمغ عربی است و گاهی هم ممکن است با کلی فونی که از تیره کاجیان می‌باشد مخلوط شود و گاهاً سندروس را بجای کندر عرضه می‌نمایند. و یا صمغ صنوبر را با کندر مخلوط می‌نمایند.
قشور کندر: از کندر گرمتر ذکر شده است.
خواص کندر در کلام معصومین
پیامبر اکرم (ص): کندر عرق را کم می‌کند پشت را محکم و عقل را افزون، ذهن را ذکاوت، چشم را جلا می‌دهد و فراموشی را از بین می‌برد.
پیامبر اکرم (ص): به زنان باردار خود کندر بدهید چرا که عقل کودک را افزون می‌کند.
پیامبر اکرم (ص): بدن را با روغن کندر چرب کنید
پیامبر اکرم (ص): ای علی سه چیز ذهن را می‌افزاید و بلغم را می‌زداید، کندر، مسواک، قرائت قرآن
امام علی (ع): جویدن کندر دندانها را استحکام می‌بخشد بلغم را می‌زداید و بوی بد دهان را می‌برد.
امام صادق (ع): به نقل از رسول اکرم قرائت آیاتی از قرآن و جویدن کندر بلغم را کاهش می‌دهد.
امام رضا (ع): کندر را فراوان بخورید و در دهان نگاه دارید و نیک بجوید زیرا بلغم معده را پاک و عقل را استحکام و غذا را گوارا می‌کند.
امام رضا (ع): به زنان خود کندر نر (لبان الذکر- کندر افریقی شابلوطی) بدهید اگر پسر باشد بیدار دل، آگاه و دلیر و اگر دختر باشد روی و خوی وی نکوی شود.
فرهنگ‌ها: در ایران جهت تقویت حافظه در زنان باردار بصورت جویدن مصرف می‌شود اما بهتر است بصورت خیس کرده مصرف نمایند.
بصورت سوزانیدن (بخور) جهت خوشبویی و رفع مشکلات.
در هندوستان در شهر بمبئی جهت گریزاندن حشرات سوزانیده می‌شود.
در کلیساها و قبرستانهای و مراسم مذهبی مسیحیان سوزانده می‌شود و اعتقاد بر این است که به جدا شدن روح اموات و مغفرت آنان کمک می‌کند ولی در جشنهای مذهبی استفاده نمی‌شود. و در روز چهلم حضرت مسیح (ع) روز مخصوص سوزاندن کندر می‌باشد.
