طبع و مزاج - خادم الحسین حکیم مهدی

لیست مواد غذایی به تفکیک طبع

با خوردن مواد غذایی، بدن انسان از دو منظر دچار تغییراتی میگردد. منظر اول سردی و گرمی بدن است. بعضی از مواد غذایی، گرما بخش جسم آدمی هستند و برخی سرد کننده (سست کننده).

منظر دوم تری و خشکی یعنی میزان آب بدن. بعضی از مواد غذایی رطوبت بخش هستند و باعث زیاد شدن مایعات بدن می گردند و برخی خشکی دهنده هستند و باعث زیاد شدن املاح بدن می گردند. لازم به ذکر است میزان تاثیر مواد غذایی از لحاظ هر یک از دو منظر فوق الذکر، خود دارای درجه و مرتبه می باشد به طور مثال امکان دارد یک مواد غذایی از لحاظ گرمی دارای درجه بسیار بالا و از لجاظ تری در درجه پایینی باشد.

ضمناً برای تعدیل طبع یک ماده غذایی می توان از ترکیب آن با مواد غذایی دیگر که دارای طبع مختلفی با آن هست به عنوان مصلح استفاده نمود به طور مثال برای تعدیل سردی ماست می توان آنرا با موسیر میل نمود.

غیر از مواد غذایی رفتارها، محیط و احساسهای مختلف همچون شادی، ترس و … نیز اثرات گرما یا سردی بخش و تر و خشک کننده دارند. خورش های ایرانی نیز با توجه به ترکیبات و ادویه مورد استفاده، دارای طبع متعادل هستند.

در ذیل لیست مواد غذایی به تفکیک طبع آنها تقدیم می گردد:

مواد غذایی گرم و تر (دموی) – بهاری :

لبنیات : کره، ماست چکیده، شیر محلی تازه گاو و شیر گوسفند

صیفی جات: خربزه، خیار چنبر، طالبی و گرمک

میوه ها:آناناس، انجیر تازه و خشک، انگور، خرما، سیب شیرین، قیسی، گیلاس، گلابی، موز، مویز، بالنگو، اقسام توت و کشمش

ریشه ها: انوع ترب، زردک، سیب زمینی ترش، شلغم و هویج

سبزی ها: شبدر، تربچه و ترب

حبوبات: گندم و اقسام لوبیا

گوشتها: جگر سیاه و سفید، پاچه، گوشت گوسفند (بره)، بوقلمون، مرغ محلی، میگو، زبان و چشم

مغزهای گیاهی: بادام درختی شیرین، بادام زمینی، تخم طالبی، تخم خربزه و کنجد

متفرقه: شیره انگور، روغن کنجد، روغن گاو، دنبه، روغن بادام تلخ، ارده، سمنو و خاکشیر

مواد غذایی گرم و خشک (صفراوی) – تابستانی :

لبنیات : پنیر کهنه

صیفی جات: بادنجان و فلفل سبز

میوه ها: انبه، به، زیتون و نارگیل

ریشه ها: چغندر، پیاز، سیر، کلم قمری و موسیر

سبزی ها: برگ چغندر ، پونه، نعناع، پیازچه ، ترخون ، مرزه ، تره تیزک (شاهی)، جعفری ، رازیانه ، ریحان ، شاهتره،

شنبلیله ، شوید، کرفس ، اقسام کلم بستانی، گزنه، مارچوبه، تره و تره فرنگی

حبوبات: جوی دوسر (چاودار)، لپه، نخود و برنج کته ای

گوشتها: آهو، اردک، گاو (هرچه سن گاو بالاتر باشد، سردی آن بیشتر می شود و در گروه سرد و خشک جای می گیرد)، بلدرچین، گنجشک، شتر مرغ، شتر، کبوتر، خروس، کباب و دل

مغزهای گیاهی: بادام هندی، بادام درختی تلخ، بادام کوهی، پسته کوهی، پسته، تخم آفتابگردان، چلغوز، فندق و گردو

ادویه ها: آویشن، اسپند، چای سبز و سیاه، خردل، دارچین، انیسون، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیره، سیاهدانه، فلفل، کاکائو، گلپر، وانیل، هل و نمک

متفرقه: روغن زیتون، شیره خرما، عسل، شکر سرخ یا سفید و عرق بهار نارنج

مواد غذایی سرد و خشک (سوداوی) – پاییزی :

لبنیات : کشکو قراقروط

میوه ها: شاه توت، تمشک، آلبالو، ازگیل، انار ترش، بالنگ، تمر هندی، زالزالک، زرشک، ذغال اخته، سنجد، غوره، کنار، گریپ فروت، لیمو عمانیریال نارنج، به ترش، لیمو ترش و سیب ترش

سبزی ها: ترشک، ریواس و گشنیز

حبوبات: ارزن، باقلا خشک، برنج (آبکش)، جو، ذرت، عدس و ماش

گوشتها: بز، قلوه، سیرابی و شیردان

مغزهای گیاهی: بلوط خوراکی و شاهدانه

ادویه ها: سماق، نشاسته و قهوه

متفرقه: شکر فراورده شده صنعتی، سرکه و آبغوره

مواد غذایی سرد و تر (بلغمی) – زمستانی :

لبنیات : پنیر تازه، خامه، دوغ، ماست، سرشیر و شیر پاستوریزه

صیفی جات: خیار، اقسام کدو، گوجه فرنگی، هندوانه و کدو حلوائی

میوه ها:توت فرنگی، آلو، آلوچه، انار شیرین، پرتقال، زردآلو، شفتالو، شلیل، کیوی، لیمو شیرین، نارنگی، هلو، آب فشرده انار

ریشه ها: سیب زمینی

سبزی ها: اسفناج، بامیه، خرفه، قارچ خوراکی، کاسنی، کاهو و لوبیا سبز

حبوبات: باقلا تازه و نخود سبز

گوشتها: انواع ماهی و مغز گوسفند

مغزهای گیاهی: تخم کدو، تخم هندوانه، خشخاش و به دانه

متفرقه: اسفرزه، گلاب و ماء الشعیر

برچسب ها : طبع و مزاج ,

مزاج شناسی1 صفراء ( گرم و خشک) ؛ مشخصات صفراوی ها و درمان‌‌

صفراء : در لغت به معنای زردی است و در اصطلاح ترشحات زردرنگ کبد را گویند ، طبیعت صفراء گرم و خشک است و مواد غذایی صفرازا گرمای زیادی را در بدن تولید می‌کنند .

اما درمان این عارضه در افراد بالغ طبق روایات معصومین : با سه روش انجام می‌شود که عبارتند از: 1- قی 2- تنقیه 3- حجامت که در کنار این سه روش درمانی ، پرهیز از موارد صفرازا هم توصیه می‌شود ، ضمن اینکه در بین غذاهای معمول مردم از نخود به عنوان صفرا بر (یعنی ضد صفرا) نام برده می‌شود .

در روایات و کتب طب سنتی از صفرا به عنوان سم خون نام برده شده است، پونه (سبزی یا عرق آن) در رفع این عارضه بسیار مفید و کارساز خواهد بود. در یک انسان عادی و سالم میزان صفرا یک درصد باید باشد .

مشخصات افراد صفراوی

بازتاب روانی و رفتاری در افراد صفراوی :

علاقمند به شعر و ادبیات، دارای استعداد خشونت و بدخلقی ، پائیز و زمستان را دوست دارند،گاهی با اراده و گاهی سست ، گاهی پرانرژی گاهی کم‌انرژی، دارای استعداد معنوی به صورت مقطعی، تند و تیز و بی قرار، ناآرام و دودل ، گاهاً باعث رنجش دیگران می‌شود، تیزبین و دقیق در برخی ابعاد ، مقید به اصول ، منظم و حساس ، آینده‌نگر و گاهاً خیالباف و دقیق در تصمیم‌گیری ، حاضرجواب و باهوش ، گاهاً سخاوتمند ، میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر ، سریع، چالاک و پرانرژی ، علاقه زیاد به آب یخ و یخ ، تمایل به سردی‌ها دارند و از گرمی‌ها گریزانند .

علائم پوستی و گوارشی صفراوی‌ها :

دارای پوستی خشک ، زبر و بدون رطوبت ، دارای منافذ پوستی درشت ، رگهای دست گاهی آشکار و گاهی پنهان هستند ، رنگ پوست گرایش به زردی دارد، سفیدی چشم سفید با گرایش زرد است ، مردمک چشم میشی روشن است، موی سر، خشک و ضخیم و برجسته است ، رنگ مو، سیاه و خرمایی است ، مزه دهان تلخ صبحگاهی است، غالباً دهان خشک و تشنه است ، افراد صفراوی کم اشتها هستند، توان هضم غذا بالاست، نفخ معده ندارند، یبوست ندارند ، افراد صفراوی غالباً گرایش به ترشی دارند، بوی بد دهان ندارند، بوی بد مدفوع ندارند، قار و قور شکم ندارند ، رنگ ادرار زرد تیره

درمان صفراوی‌ها و توصیه های غذایی :

افراد صفراوی غالباً در اثر حجامت ، تعدیل مزاج یافته و رنگ و رویی به مراتب روشن‌تر از قبل خواهند داشت، اشتهای آنان با حجامت افزایش می‌یابد و در صورت تکرار حجامت ، چاق خواهند شد .

مصرف میوه ها ، گیاهان وغذاهای سرد و تر ، میزان صفراء را در بدن کاهش می دهد از جمله : انار وشاتوت ، زرشک ، تمشک ، زرد آلو ، هلو ، خیار ، کاهو ، هویج ، روغن زیتون ، کنجد ، سیب ،گلابی ، سوپ جو ، کدو خورشتی ، خوراک قارچ ، کدو حلوایی ، اسفناج ، گشنیز ، نخود و نخود فرنگی ، عدس ، ماش ، جو دو سر ، لیمو عمانی

نمونه‌ای از رژیم غذایی مناسب برای افراد صفراوی کاهو می باشد که سرد و تر است و برای دفع صفرا مفید است ، انواع سالادها با سرکه ، ماهی، ماست و به طور کلی لبنیات ، مرکبات ، ماء الشعیر (آب جو) ، آبغوره ، آب‌لیمو برای صفراوی‌ها مفید و لازم است .

نکته قابل ذکر این است که مواردی که صفرا را افزایش می دهد عبارتند از: غذاهای چرب و شیرین ، پرخوری ، بعد از غذای مختصر دوباره غذا خوردن ، آش رشته ، ماکارونی ، سیر ، پیاز و شیرینی جات قنادی

مزاج شناسی 2 دم ( گرم و تر) ؛ مشخصات دموی ها و درمان

دم به معنای خون بوده و گرم و تر است وبرای رساندن غذا و اکسیژن به سلولها است و به افراد صاحب این مزاج ، دموی یا طبع بهاری گفته می‌شود .

در یک انسان عادی و سالم میزان دم، باید 49 درصد باشد در روایات از مزاج دم به بهترین مزاج تعبیر شده و توصیه شده که زنان باردار در ماه پنجم و ششم دوران بارداری حجامت کنند تا فرزندانی با مزاج دموی داشته باشند. خون از آنجا که گرم و تر است افراد با مزاج دم غالباً بدنی با حرارت بالا و پوست مرطوب دارند. معمولاً بیماری‌های افراد دموی به علت کثرت خون و یا اصطلاحاً غلیان (جوشش) خون پیش می‌آید که حجامت در این افراد می‌تواند بهترین راه درمان بیماری‌ها، از جمله میگرن و سینوزیت باشد، ضمن اینکه بیشتر افراد دموی معمولاً مشکلات جنسی دارند که باز بهترین درمان برای آنها حجامت و در صورت لزوم تجویز ، ضماد و روغن‌های سرد می‌تواند در درمان آنها مؤثر باشد .

پرخوری و خوردن بیش از حد ، خوردن بادمجان ، غذای نشاسته‌ای ، آب یخ ، شیرینی جات قنادی و غذاهای کنسرو شده غلبه دم را به دنبال دارد .

مشخصات افراد دموی :

بازتاب‌های روانی و رفتاری در افراد دموی :

استعداد شاعری، علاقمند به طبیعت ، با محبت ، بلندپرواز ، دوراندیش ، اهل خیر و معنویت ، خوش اخلاق و خوش رو ، شجاع و جسور ، دارای توان ریسک ، اعتماد به نفس بالا ، سخاوتمند ، تنوع طلب و بی علاقه به کار تکراری ، معمولاً بی نظم ، نوع دوست ، معمولاً بدحال در تابستان ، دارای هوش و حافظه قوی ، میل و توان جنسی فراوان ، چالاک و پرانرژی، مستعد شقاوت آنی

علایم پوستی و گوارشی افراد دموی :

برجسته بودن رگهای بدن به خصوص پشت دستان ، پوست نرم، مرطوب و گرمی دارند، منافذ پوستی درشتی دارند که از علایم منافذ درشت خوب عرق کردن است ، رنگ پوست گندم‌گون یا گلگون است رنگ چشم (سفیدی) با گرایش قرمز است ،رنگ مردمک میشی تیره و سیاه است موی سر: درشت و قابل انعطاف و دارای پیچ درشت است، رنگ مو: سیاه خرمایی تیره و روشن و معمولاً پر مو هستند ، مزه دهان شیرینی صبحگاهی است ، دهانشان کم رطوبت است و کم تشنه می‌شوند، اشتهای زیاد و خوراک خوبی دارند، توان هضم غذا بسیار بالاست ، نفخ معده ندارند، یبوست ندارند، گرایش به شیرینی کم دارند و گرایش به شوری هم بسیار اندک است ، گرایش به ترشی کم دارند ، بوی بد دهان ندارند، بوی بد مدفوع ندارند، قار و قور شکم ندارند ، تمایل به سردی‌ها ندارند ولی تمایل به گرمی‌ها اندکی دارند ، سرسنگین شده ، چرت زدن ، کم حواس ، کش آمدن آب دهان ، گر گرفتگی ، زبان قرمز می‌شود مثل آنکه رب انار یا زرشک خورده باشد ، بدن دچار خارش ودمل و جوش ریز بیشتر در گردن بین کتف شده.

درمان دموی ها و توصیه های غذایی :

باید غذاهای خنک و سردی مثل آش انار، آش آلو، آب زرشک خیار، مرکبات و ماست و… مصرف کنند تا حرارت بدن تعدیل شود ، اگر فرد دموی همراه با غذای گرم مثل شیرینی‌جات از مواد و اغذیه سرد استفاده نکنند دچار جوش و خارش بدن، گر گرفتگی، بیقراری، کهیر، سوزش ادرار، سوزش سر دل، و آفت دهان خواهد شد، معمولاً بیماری‌های افراد دموی در اثر افزایش حرارت و رطوبت و به طور کلی افزایش خود خون به وجود می‌آید که حجامت به عنون مؤثرترین درمان برای دموی مزاج‌ها مطرح است. چون دم گرم‌ و تر است و رژیم غذایی مناسب برای دموی‌ها رژیم غذایی سرد و خشک است. مثل عدس که مزاج سرد و خشک دارند.

ناشتا (خاکشیر – بالهنگ – تخم ریحان – تخم مل – قدومه شیرازی – بالنگو- اسفرزه) یکی از اینها را در آب بریزید، حجمش زیاد می‌شود و بخورید. حرکات دودی روده را زیاد کرده و روده به راحتی کار می‌کند.

مزاج شناسی 3 بلغم (سرد و تر) : مشخصات بلغمی ها و درمان

میزان بلغم در انسان سالم یک درصد است و چون سبک‌تر از سودا و دم است معمولاً حجام در اولین خون‌گیری فرد بلغمی شاهد خون شفاف و کم مایه‌ای است ،بلغم مثل کشک یا سفیده تخم مرغ بوده و مربوط به سیستم لنفاوی یا سیستم ایمنی است و از جنس آب و سرد و تر است،افراد بلغمی به علت سردی این مزاج دارای رنگ پوستی روشن ، بور و یا حتی پوست سفید و موهای بور یا سفید می باشند .

به طور کلی پوست و مو بهترین و راحت‌ترین راه برای شناخت مزاج افراد است و موی تیره و خشن نشانه فردی با مزاج گرم و موی روشن و نازک (لَخت) نشانه فردی با مزاج سرد است. [دم و صفرا گرم هستند، سودا و بلغم سرد هستند] افراد بلغمی علاوه بر پوست و موی روشن و شفاف دچار چاقی شکمی و مقداری هم چاقی از ناحیه پهلو می‌باشند که البته با تعدیل بلغم خود و روی آوردن به مصرف موادی که گرم و خشک هستند مثل خرما و زیره و اسپند و… می‌توانند از چاق شدن مفرط جلوگیری به عمل آورند و با مصرف مواد مسهل و تخلیه روده و معده از چاقی خود بکاهند ، امام صادق علیه السلام می فرمایند:به همان اندازه که روغن حیوانی مصرف شود به همان میزان چربی‌ زاید از بدن دفع می‌شود پس برخلاف تصور عموم مردم مصرف چربی حیوانی نه تنها مضر نیست، بلکه دفع کننده چربی‌های مضر نیز هست ، افراد بلغمی نباید سردی‌جات را به تنهایی میل کنند (همراه با گرمی میل شود).

افراد بلغمی غالباً از نفخ معده و سردی سر دل رنج می‌برند که می‌توانند با ترک سردی‌ها و مصرف گرمی‌جات به سلامت معده و به طور کلی سلامت جسم خود کمک کنند، چون بر منبای طب یونان [که طب اسلام هم تا حدودی برگرفته از طب یونان است] و قدمتی بالغ بر 4000 سال دارد منشأ تمام بیماری‌ها در معده نهان است و با سلامتی معده تمام امراضی از بدن دفع خواهد شد.(طب اسلامی ، خون + معده را منشأ سلامتی و بیماری می‌داند) در منابع طب اسلامی از یبوست [به عنوان یکی از امراض معده] به امّ الامراض تعبیر شده ، لذا یک طبیب حاذق قبل از اینکه توصیه به حجامت به عنوان درمان خونی داشته باشد به تجویز مسهل و تخلیه معده بیمار توجه می‌کند که در منابع طبی، روش‌های قی و تنقیه پیشنهاد شده است.

مشخصات افراد بلغمی

بازتاب روانی و رفتاری در افراد بلغمی :

گرایش به علوم عقلی و ریاضیات، حسابگر و محتاط ، بد بهار و بد زمستان ، منطقی و عاقل ، میانه‌‌رو، محتاط و گاهی ترسو ، تجارت پیشه ، آرام ، منزوی و دارای حرکات کند ، گذشته نگر ، منظم و دقیق ، دارای استعداد افسردگی ، بدون استعداد ریسک ، اهل سازش و بی اراده ، درون گرا و منفی‌باف ، فراموش‌کار و کندذهن 18- بی علاقه به یادگیری ، میل و توان جنسی بسیار کم

علایم پوستی و گوارشی بلغمی ها:

دارای پوستی نرم و مرطوب ، غالباً سرد، دارای منافذ ریز (تعرق کم) رگ های پنهان دارند، رنگ پوست سفید، سفیدی چشم، مردمک روشن ، دارای موهای نرم و نازک و لخت با رنگ زرد ،بور و خرمایی روشن و سفید و غالباً افراد بلغمی بی مو یا کم مو ، دهانی بی مزه ، مرطوب و پر آب ، اشتهای زیاد و خوراک فراوان دارند، توان کم هضم غذا و دیر هضمی غذا ، معده نفاخی دارند، گاهی یبوست دارند و گرایش به شیرینی و شوری دارند به میزان زیاد ،عدم گرایش به ترشی ، بوی بد دهان ندارند، بوی بد مدفوع ندارند، قار و قور شکم دارند، تمایل به سردی‌ها ندارند و در عوض تمایل به گرمی‌ها به شدت در آنان وجود دارد، زیر چشم پف کرده ، درد معده ، تنگی نفس موقع خوردن غذا ، قلنج می‌کنند ودوست دارند ماساژ بدهند ، درد کمر و بین شانه ها و گرفتگی ماهیچه پشت گردن ، کسل و خواب آلود ، جاری شدن آب از دهان در خواب ، دچار تپش قلب وقتی از خواب بیدار می‌شوند ، رقیق بودن آب بینی ، ترشح بینی ، دفع ادرار زیاد همراه با فشار ، ضعف مثانه.

اگر بلغم در سر اضافه شود بلاهت و حماقت ایجاد می‌کند که در اثر افزایش سردی در سر است ، تمام داروهای افزایش حافظه گرم هستند ، اوج سردی در مغز آلزایمر پدید می آورد. (البته سرد و خشک)، ، با غلبه بلغم ، بدن علیه خودش انقلاب می‌کند و رماتیسم مفصلی می‌آورد.

غذاهای مضر برای بلغمی مزاج ها:

غذاهای لبنیات ، سرکه، ترشی و لیته ،شور ، سیب زمینی ، عدس ، قارچ ، گوشت گاو و گوساله ، گوشت سفید (برای رماتیسمی ها بد بوده ودرد را زیاد میکند) ، چای ، قهوه ، نسکافه ، میوه ترش وکال ، نارنگی ،کیوی ، خیار پوست کنده ، لیمو شیرین ، سوپ جو با زنجبیل روغن نباتی، کره گیاهی، نوشابه، برنج ، سوسیس و کالباس و فرآورده‌های این چنینی .

غذاهای مفید برای بلغمی مزاج ها:

گوشت (شتر ، گوسفند ، کبوتر ، سار ، گنجشک) ، ادویه جات (هل – دارچین – زنجبیل – زیره -زعفران – زنیان- سیر- موسیر – خردل) ، سبزیجات (کرفس – نعناع – ریحان – جعفری – ترخون – مرزه) ، کلم ، مارچوبه ، نخود ، گردو هندی ، قدومه شیرازی ، کدو حلوایی ، لیمو ترش ، گندم .

مزاج شناسی 4 سوداء (سرد و خشک) : مشخصات سوداوی ها و درمان

سودا، از جنس خاک و سرد وخشک است و در واقع رسوب خون است یعنی سیاهی که از سردی و خشکی پدید می‌آید ، تمام مواد خون ساز مثل عدس، جگر،انار سوداساز هستند ، مراد ازخون ساز،به معنای تولید دم از اخلاط اربعه نیست،چراکه مصرف بیش از حد اینگونه مواد، باعث غلظت خون خواهد شد.

خون از آب، پلاکت و گلبول (قرمز و سفید) تشکیل شده و مواد خون سازی مثل انار، باعث تولید گلبول قرمز خون می‌شوند نه پلاکت.باید گفت هر چه میزان گلبول قرمز از حدّ نرمال فراتر رود، غلظت خون بیشتر شده و به همان میزان از گلبول‌های سفید خون که نقش سرباز و تنظیم کننده سیستم دفاعی بدن هستند ،کم خواهد شد. پس عدس و جگر هم باید به میزان معمولی مصرف شده و از افراط و تفریط پرهیز شود چراکه عامل سکته اعم از قلبی و مغزی، غلظت خون و به تبع آن انسداد عروق و نهایتاً سکت یا همان سکته خواهد بود. برای تعدیل سودا از مواد اسیدی مثل سرکه، لیمو، ترشیجات استفاده می‌شود و اینکه از حضرت علی(ع)توصیه به مصرف سرکه انگبین(سرکه– عسل) فرموده اند،بخاطر این است که با عسل، سردی سرکه رفع شده و از ایجاد عوارضی با منشأ سردی که در قسمت‌های قبل گذشت، پرهیز شود.

مشخصات افراد سوداوی

بازتاب روانی و رفتاری در افراد سوداوی :

افسردگی و خستگی ،خود خوری ،

فکر زیاد بدون آنکه بداند ،

علاقه‌مند به بهار و تابستان. ، کم احساس و منطقی، میانه‌رو و محتاط ، کم انرژی و مداومت در انجام کار، تمایل کم به معنویت ،

ناآرام و همیشه در فکر. ، دارای وسواس و نگرانی و دودلی ،

بدون توان ریسک ، انتقام‌جو،

میل جنسی فراوان ،

توان جنسی کم ، فکر و خیال فراوان ، بدبین ، حساس ، نگران ، منظم ، درون‌گرا

، اهل جدال و جنجال ، تیزبین و بادقت ، لجباز،

بی نشاطی

علایم پوستی و گوارشی سوداوی:

پوست خشک و بدون رطوبت و دارای منافذ متوسط ، رگهای دست پنهان است ، رنگ پوست تیره است، رنگ چشم (سفیدی) سفید تیره است ، رنگ مردمک میشی و قهوه‌ای است ، موی سر، خشک و ضخیم یا مجعد است، رنگ مو، سیاه مات و جوگندمی است و فرد سوداوی معمولاً کم مو است ، مزه دهان صبحگاهان شور مزه است و دهان، خشک و کم آب است، اشتهاء زیاد، ولی خوراک کم است، توان هضم غذا بسیار کم است، نفخ معده فراوان دارند، یبوست دارند، گرایش به شوری و شیرینی دارند، گرایش به ترشی ندارند، بوی بد دهان ندارند، بوی بد مدفوع ندارند، قار و قور شکم دارند، تمایل به سردی‌ها ندارند و تمایل به گرمی‌ها دارند ،

لاغری ، مدفوع قیری وسیاه ، سوزش هنگام دفع ادرار، ادرار تیره خاکستری می‌شود، حالت تهوع ، حس تاریکی چشم و شب کوری، سوزش معده ، خارش زیاد بدن وترک خوردن پوست ، قلنج معده

رژیم غذایی مناسب با افراد سوداوی:

سودا چون سرد و خشک است افراد سوداوی باید از غذاهای سرد و خشک پرهیز کنند و در عوض از غذاهای گرم و تر مثل عسل استفاده نمایند ، غذاهای سرد و خشک مثل برنج که بدن را با افت رطوبت مواجه می‌کند، مهم ترین عامل یبوست است (به خاطر دفع رطوبت).

در میان فصل ها، پاییز فصل سوداست و بهترین فصل برای حجامت افراد سوداوی نیز فصل پاییز است.

مصرف نوره در مواد بهداشتی دافع سوداست ، البته نوره ای که حاوی آرسنیک باشد.

از بین نان ها نان سنگک مناسب‌تر از بقیه است. (به خاطر وجود سبوس).

تیر کشیدن سر، سردرد سوداوی است و حساسیت به صدا هم از افزایش سوداست که این دو با حجامت به همراه مصرف سرکه به عنوان رقیق کننده خون برای درمان بکار می‌رود.

غذای مضر برای سوداوی مزاج ها

غذاهای مانده وبیات و شور و نمک سود، سودا را زیاد می‌کند ،

بادمجان ،

عدس ، نوشابه با غذا ، ماهی دودی ، خیارشور ،گوشت پیر (رنگ قرمز تیره) ، پنیر ،

یخ و آب یخ (آب به صورت غیرمستقیم باید سرد شود) ، برنج

غذای مفید برای سوداوی مزاج ها

خوردن غذای گرم و تر – ملین

– سوپ جو (با پاچه گوسفند

– کمی زنجبیل

– زعفران) ، عسل و قدومه شیرازی ،

توت ، با آب گرم طهارت کند ،

انجیر، خرما ، کشمش ، هل ، دارچین ،

زیره ، زعفران

برچسب ها : طبع و مزاج ,

طبع و مزاج چیست و چه اقسامی دارد ؟
به اعتقاد قدما ،چهار عنصر اصلی هستند که مدار وجود کائنات و عالم ماده و جهان جسمانی را تشکیل می دهند که این عناصر اربعه یا چهارگانه عبارت است از : آتش ، باد یا هوا ، آب و خاک ؛ از ترکیب عناصر اربعه یعنی آتش، هوا، آب و خاک حالت خاصی در انسان به وجود می آید که خصوصیات همه آن عناصر را دارد ولی گاه به خاطر وراثت و شرایط اقلیمی مانند آب و هوا، دما و نوع تغذیه بعضی از این عناصر موجود در بدن آدمی بر دیگری غلبه می نماید     .
در بدن انسان چهار نوع خلط وجود دارد که آنها را اصطلاحاً “اخلاط اربعه” می نامند. اخلاط اربعه عبارت اند از: صفرا ، خون ، بلغم و سودا . در حالت طبیعی، اخلاط اربعه در بدن هر شخص سالمی باید به حالت تعادل باشد تا ادامه زندگی و حیات او مقدور باشد ، در غیر این صورت، هر کدام از آن ها که غلبه نماید، خطرناک است و نیز مشخص کننده نوع مزاج غالب در فرد است؛به عنوان مثال، اگر در فردی صفرا غلبه نماید وی را صفراوی مزاج، و اگر خون غلبه کند، او را دموی مزاج، و اگر بلغم غلبه یابد، بلغمی مزاج می نامند؛ هم چنان که اگر در شخصی سودا غلبه نماید، او را سوداوی مزاج می گویند    .
سعدی شیرازی علیه الرحمه در بیتی این مطلب را به صورتی زیبا بیان نموده    :

                             چهار طبع مخالف سرکش                                چند روزی بودند با هم خوش

                             چون یکی زین چهار شد غالب                            جان شیرین برآید از قالب

امام صادق ‏علیه السلام :(توحید مفضل)

« اى مفضل وقتى که غذا وارد معده شد به صورت کشکاب درآمده و براى طبخ ثانى از طریق عروق مربوطه در روده‏ها به کبد مى‏رود و پس از هضم ثانى به صورت سودا ، صفرا ، بلغم و خون در بدن جریان مى‏یابد»

امام رضا علیه السلام : (رساله‏ ذهبیّه)

« خداى تعالى بنا نهاده جسم‏ها را بر چهار خلط که عبارتند از سودا و صفرا وخون و بلغم که دو خلط از آن‏ها گرم و دو خلط دیگر سرد مى‏باشد و میان این چهار خلط، دو به دو اختلاف برقرار است به این ترتیب که از دو خلط گرم ، یکى مرطوب و دیگرى خشک و از دو خلط سرد نیز یکى مرطوب و دیگرى خشک است »

لذا طبع و مزاج انسانها با توجه به نوع آب و هوای محل زندگی و نوع رژیم غذائی موجود(عادات غذائی)به چهار دسته تقسیم می‌شود : 1- دموی مزاج یا طبع بهاره (یعنی گرم و تر) 2- سوداوی مزاج یا طبع پاییزه(یعنی سر و خشک) 3- بلغمی مزاج یا طبع زمستانه(یعنی سرد و تر) 4- صفراوی مزاج یا طبع تابستانه (یعنی گرم و خشک).
عناصر اربعه(آتش، هوا، آب و خاک)نیز همان مزاج یا طبع چهارگانه را دارا هستند که بدین خاطر مجازاً به مزاجهای اربعه نیز اطلاق می گردد یعنی طبع دم(خون) یا هوا ، طبع بلغم یا آب ، طبع سودا یا خاک ، طبع صفرا یا آتش …
هر نوع از مواد غذایی (اعم از گیاهان و میوه ها و غذاها و گوشت حیوانات و غیره) نیز یک طبع خاص دارد و اثر خاصی بر روی اخلاط اربعه می گذارد و آن را به حالت تعادل یا عدم تعادل در خواهد آورد ؛ به عنوان مثال، استفاده از مواد غذایی چرب و شیرین به طور مداوم ، صفرا را افزایش می دهد، همچنان که پرخوری و عدم رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی موجب غلبه ی خون می شود. استفاده از ترشی جات سرکه و لبنیات به مقدار زیاد موجب طغیان و ازدیاد بلغم ، و خوردن غذاهای نمک سود و مانده و نیز خوردن بادمجان به مقدار زیاد و یا گوشت حیوانات پیر سبب ازدیاد سودا می گردد و قابل ذکر است که هر یک از اخلاط چهارگانه که در شخص غلبه نماید جهت برگرداندن آن به حالت اعتدال می بایست غذا و میوه های طبع مخالف استفاده نماید مثلاً اگر صفراء غلبه نماید چون مزاج صفراء گرم و خشک می باشد شخص باید خوراکی های طبع سرد و تر (بلغمی ها) مصرف کند .
پس می بینیم که همه موجودات عالم اعم از زمین و زمان(فصول و ایام)،گیاهان ،حیوانات و حتی بدن انسانها ، طبع دارند و با بدن انسان رابطه ای تنگاتنگ و هماهنگ دارند و اگر ما طبع خویش را بشناسیم می توانیم با طبیعت هماهنگ شده و می دانیم که چه بخوریم ، چه بپوشیم و چه بگوییم تا بتوانیم به سمت تعالی پیش رفته و به آن هدف متعالی ترسیم شده برای این عالم ماده دست یابیم ، لذا پایه و اساس تمامی علوم طبیعی اعم از زیست شناسی و طب اسلامی و نیز حتی علوم الهی و خداشناسی ؛ شناخت خود ، شناخت بدن و نیز شناخت طبع و مزاج انسانی است .

روشهای تعدیل اخلاط :

1-اخلاطی که در دستگاه گوارش هستند معمولا با مصرف مسهل قوی باید تخلیه شوند ( البته به شرطی که بیمار بنیه و تحمل عوارض مسهل را داشته باشد )

2-اخلاطی که در دست و پاها هستند علاوه بر دارو با روش تخلیه سیاهرگها ( فصد – حجامت – زالو)

3- اخلاط پراکنده که اگر مقدارش کم باشد فقط با دارو و اگر کهنه شده باشد از روشهای فوق هم استفاده میشود

4-رژیم غذایی دفع کننده اخلاط

توجه : در بعضی اشخاص حین درمان حالات برونریز بوجود می آید ( عوارض موجود بیشتر ظاهر میشوند ) این امر کاملا طبیعی میباشد و باید روند درمان به همان شکل ادامه یابد .

آزمون مزاج شناسی

با توجه به پرسش دوستان در مورد شناخت مزاجشان ؛بنده دو سایت معرفی میکنم که آزمون طبع و مزاج شناسی در آن گذاشته و با پاسخ دادن به سوالاتش میتونید به حدود مزاج خود برسید :

http://lifestyle.timclinic.ir/mezajyab.html

http://www.tabaye.ir/exam

البته مطلب مزاج شناسی بنده را حتما بخونید

برچسب ها : طبع و مزاج ,