یکی از سنتهای پسندیده و مورد تشویق اسلام مسواک کردن و رعایت بهداشت دهان و دندان است که در روایات رسیده از معصومین علیهم السلام فواید بسیاری برای آن نقل شده است.
در طب الرضا هم درباره مسواک زدن آمده است: بدان که بهتر وسیله که براى مسواک دندان بکار می رود چوب اراک است. چوب اراک که آن را لیف نیز می گویند دندانها را جلا می دهد و دهان را خوشبو می کند، گوشت و لثه دندان را می رویاند و محکم می کند.البته مسواک در صورتى بدندان خدمت می کند که با اعتدال باشد. زیاده روى در آن عاج دندان را می برد و موجب لغزش و ضعف ریشههاى آن مىشود.
همچنین به نقل از امام رضا علیه السلام آمده است : کسى که می خواهد دندانهاى سفیدى داشته باشد مقدارى نمک ترکى (اندرانى) و بهمان اندازه کف دریا هر دو را نرم سائیده بدندانها بمالد. (2)
یکی دیگر از سفارشات امام رضا (ع) براری بهداشت دهان و دندان استفاده از خلال است. در همین زمینه از حضرت رضا (علیه السلام) در صحیفه الرضا آمده است که حسین بن على فرمود: امیر مؤمنان به ما امر مى کرد که پس از خلال ، آب نخوریم تا سه بار مضمضه کنیم (و آب را در دهان بگردانیم و بریزیم ).
امام رضا(ع)در دستورالعملی پزشکی برای مواظبت از دهان و دندان می فرماید: هلیله زرد 1 مثقال خردل 2 مثقال عاقرقرحا 1 مثقال بردارید و بعد آن را بخوبی با هم بکوبید وهر صبح از این ساییده بر دندان های خود بمالید و دهانتان را با همین ماده بشویید دهان شما را خوشبو و لثه های شما را پاکیزه و دندانهایتان را محکم خواهد ساخت.
امام رضا علیه السلام همچنین برای رهایی از بوی بد دهان فرمودند: « التِّینُ یَذْهَبُ بِالْبَخَرِ وَ یَشُدُّ الْعَظْمَ وَ یَذْهَبُ بِالدَّاءِ حَتَّى لَا یُحْتَاجَ مَعَهُ إِلَى دَوَاءٍ.»، انجیر ، بوی بد دهان را از بین می برد و استخوان ها را محکم می کند و مریضی را از بدن دفع می کند تا جائی که با انجیر نیاز به هیچ دارویی نیست. (3)
>> مسواک زدن فراموش نشود. منتهی با چوب درخت اراک مسواک کنید و بجای خمیردندان از پودر دهانشویه خاصی مثل مارکهای شویا جاور که برخی عطاریها دارند استفاده کنید؛هفته ای 2بار پودر شویا و هفته ای 4 بار پودر جاور روزی یکمرتبه بزنید.
امام رضا (ع) برای مواظبت از دندان و پیشگیری از فاسد شدن آن سفارشات جالبی دارند. آن حضرت می فرمایند: نوشیدن آب سرد در پىِ چیزهاى گرم و نیز در پىِ شیرینى ، دندانها را از میان مىبرد . . . هر کس مىخواهد دندانهایش فاسد نشود ، حتماً هر گاه شیرینى مىخورد ، پس از آن ؛ قطعه نانى نیز بخورد .
سفارش بعدی امام رضا (ع)برای بهداشت دهان و دندان استفاده از مسواک است . آن حضرت درباره فایده این کار می فرماید: السِّواکُ یَجلُو البَصَرَ وَیُنبِتُ الشَّعرَ وَیَذهَبُ بِالدَّمعَةِ؛ مسواک زدن، نور چشم را زیاد مى کند، مو را پر پشت مى نماید و آبریزش چشم را برطرف مى سازد.(1)
پانوشتها:
1. بحارالأنوار، ج76، ص 137
2. طب الرضا علیه السلام / ترجمه امیر صادقى، ص: 59-61
3. حر عاملی، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بی تا، ج17ص133
> باتشکر؛ حکیم مهدی
لبنیات:
و اما خواص لبنیات طبیعی:
الف – ماست
طبیعت یا مزاج ماست سرد و تر است و هرچه ترش تر باشد، سردی و تری آن بیشتر می شود. به همین دلیل مصرف آن برای افراد داراری مزاج عمومی سرد یا سوء مزاج سرد معده مشکلاتی ایجاد می کند. از جمله نفخ شکم، ضعف و بی حالی و تشدید حالت سردی و تری در بدن. برخلاف ظاهرش براساس تقسیم بندی طب سنتی، لطیف و زود هضم نیست و اگر خوب هضم نشود تولید خلط خام کرده و باعث بروز گرفتگی در منافذ و مجاری کوچک بدن می شود. به همین علت دیر هضم بودن است که همزمان با گوشت نباید مصرف شود چون گوشت و ماست هرکدام به تنهایی هم هضم مشکلی دارند. مصرف همزمان ماست و گوشت برای همه بخصوص مبتلایان به دردهای مفصلی مضر است و باعث تشدید درد آنها می شود. در روایت هم خوردن انواع لبنیات از جمله ماست با ماهی نهی شده است. امروزه بیشتر ماست درکنار غذاهای اصلی خورده می شود اما بهتر است برای پرهیز از ناسازگاری های غذایی، آن را به عنوان میان وعده مصرف کرد. همچنین در تبهای عفونی هم مصرف ماست مضر است.
از عارضه ها و ضررهای آن که بگذریم ماست خواص و فواید زیادی دارد. ازجمله؛
به سبب ترشی موجود در ماست غذا از معده با سرعت بیشتری خارج می شود و به همین دلیل عبور غذا در روده تسهیل می شود. وقتی معده و روده از مواد خوراکی خالی شونتد زمینه انتقال حس گرسنگی و اشتها به خوردن فراهم می شود. در ماست مواد تحریک کننده اشتها وجود دارند. خاصیت اشتها آوری ماست بخصوص در کم اشتهایی ناشی از سوء مزاج گرم و خشک اثر می کند.
ماست با افزایش رطوبت در بدن و اندامها زمینه افزایش ححجم را فراهم می کند. این خاصیت در افراد لاغر با مزاج گرم و خشک بیشتر و سریعتر ظاهر می شود.
یبوست شکم از دیدگاه طب سنتی علل مختلفی دارد که یکی از آنها غلبه خشکی بر روده هاست. که ماست در رفع این نوع یبوست مؤثر است. در این حالت اگر شب قبل از خواب 200 گرم ماست با 2 قاشق شکر مخلوط و خورده شود، ملین است.
اگر لایه چربی جمع شده بالای ماست را بر سر بمالید، مرطوب کننده مغز و خواب آور است.
مصلح ماست مربای زنجبیل است و برای رفع عوارض آن می توانید از مربای زنجبیل استفاده کنید.
یک نکته بسیار مهم اینکه برای رفع سردی ماست هیچگاه فلفل به آن اضافه نکنید چون ترکیب حاصل از آنها به دلایلی که توضیح آن کمی پیچیده است برای بدن مضر است.
ب – دوغ
و اما دوغ هم که از ماست درست می شود در طبع و مزاج مانند ماست است. مانند ماست تسکین دهنده تشنگی، افازیش دهنده میل جنسی و چاق کننده است. جوشش خون و حرارت معده و جگر را تسکین می دهد. در مبتلایان به سوء مزاج سرد معده باعث سرگیجه و ضعف می شود. مصلح آن غذاهای فلفلدار است.
اگر دوغ را با برنج و آردجوی بوداده بپزید بهترین غذا برای مبتلایان به اسهال گرم است و چاق کننده هم هست. ( بروز در فصل گرما، زردی و سوزانندگی مدفوع، خشکی و تلخی دهان، زردی چهره، حرارت بدن و … برخی از نشانه های اسهال گرم هستند)
>باتشکر؛ حکیم مهدی
