1) شراکت بین عامل به وجود آورنده درد = سبب
2) پذیرنده درد = اندام
اندام پذیرای ماده درد آور:
1) ناتوانی اندام ناشی از سوء مزاج(خصوصا سرد)
2) ناتوانی سرشت اندام
3) جذب زیاد حرارت + حرکت زیاد بیمار ← نمی توان از قسمت سوء مزاج جدا کرد.
4) اینکه اندام در زیر اندامان دیگر قرار گرفته است باعث میشود که مواد به سوی او روی آورند← ایجاد درد پاها و باسن
سبب درد آور:
1) سوء مزاج فراگینده سراسر بدن
2) سوء مزاج فراگینده بر اندامان رئیسی ← سوءمزاج التهاب زا، سردگرداننده و منجمد کننده
3) خشکاننده و ترنجاننده است (سوءمزاج + ماده رطوبی بیگانه)
ماده سبب درد (9 چیز است):
خون ساده و بی آلایش/ خون بلغم آلوده/ خون+ صفرا/ خون+ سودا/ خلط خام بلغم/ خلط مراری/ بلغم+ مراری/ خلط+ ریم و چرک زخم/ خلط+ باد
به ترتیب اولویت:
1) بلغم + خلط مراری 2) ماده خام بلغم 3) خلط خونی 4) خلط صفرایی 5) خلط سودایی
1) قولنج معالجه شده ← چیزهای ناباب بی مصرف را در خود نپذیرد و در اطراف بدن پراکنده کند ← درد (تیتر مطلب)
2) نوع غذا ← تولید ماده
3) اندازه غذا و کم هضم شدن آن / شکم سیر حمام رفتن
4) استراحت زیاد/ ترک ورزش/ ورزش بر سیری شکم
5) زیاد جماع کردن/ منی پیاپی/ جماع بر شکم سیر/ ناشتا شراب خوردن
6) احتباس مواد خروجی زهدان و مقعد
7) خارج شدن از نظم عادته
8) خشم زیاد، بی خوابی…= ناتوانی جنسی ← جذب مواد به سوی اندام و ژرفای آن ← درد
• جمع شدن خلط خام در بدن و عدم پاکسازی با مدفوع+ دارو ← آمدن به مفاصل و ایجاد درد
• زیاد ماندن خلط خام در مفصل← تبهای سخت و خلط عفونی
• بول غلیظ ← نباید نگران آسیب رسانی خلط بود (چون طبیعت ماده خلط را دارد بیرون می ریزد)
• حرکت خسته کننده یا ضربت خوردن یا بر زمین افتادن ← حرکت ماده خام خلط
• خلطهای سبب درد: اکثراً مواد زائد هضم دوم و سوم اند.
• مبتلایان: پیرمردان/ افراد مبتلا به بیماری های کهنه و ریشه دوانیده/ تازه از بیماری بر خواستگان/ علت: خوب هضم نکردن خوراک
بند استخوان ها
1) از سایر اندامان از حیث مزاج ناتوان تر است (بیشتر در حرکت است)
2) سردی پذیر تر است. دورتر است (کم نصیب تر از معالجه های مرحله اول)
• گاهی ماده سبب، خشکیده و متحجر می شود (باعث ایجاد خلط خام)
• اکثراً: در گرم مزاجها + خلط خون: روییدن گوشت در لابلای مفاصل + تحجر و گچی شدن ماده خلط ← درد شدید و کچی انگشتان
• اکثر کسانی که به درد مفاصل مبتلا اند، به نقرس گرفتار می آیند.
• درد مفاصل جزء بیماری های ارثی نیز می تواند باشد←بستگی به مزاج نطفه مرد
• در بیرون راندن ماده خلط درد زا ←خطر← انحراف ماده از اندامان رئیسه
• بهترین فصل از نظر بیماری های مفاصل: بهار ← اخلاط همراه خون به جنبش در می آیند.
• بدترین فصل: پاییز← 1) اخلاط بد جنس اند.2) هضم خوب نیست 3) در تابستان، مسامهای مفاصل گشاد شده اند.
• درد تازه اگر باشد: در گرمای روز بیشتر احساس درد می کنند← علاج سهل
• شفای دوالی (واریس) و فیل پا در مبتلایان به درد مفاصل دیده شده است
• تب← ایجاد درد مفاصل
عرق النساء:
قسمتی از درد مفاصل است
- شروع از مفصل باسن← از عقب بر ران پایین می آید و شاید تا زانو و پاشنه امتداد یابد.
- مدت بیشتر آن بستگی به زیادی ماده دارد. ← بیشتر پایین می آید.
- آسودن با: دست بر جای درد گذاشتن/بر نوک انگشتان پا راه رفتن
- نمی تواند دمر بخوابد
- ممکن است اسهال شود که به نفع بیمار است
- لاغر شدن آن ران و پا
• سبب ها: همان قبلی ها/ اکثرا خلط خام( از اثر بیماری کهنه زهدان مثلا ده ماهه بودن)
• هر اندامی که درد مفاصل داشته باشد، ناتوان و لاغرمیشود.
• درد مفاصل (به جز عرق النساء و نقرس) اگر معالجه شود به این زودی ها بر نمی گردد اما این دو آمادگی برگشتن را داند.
A. ماده به وجود آورنده عرق النسا در مفصل موجود باشد ← گداختن قسمتی از ماده و جای گرفتن در پی رگ ← با درد مفصل ← ریزش ماده از بالا بر آن = قوز بالا قوز
B. ماده درد آور در خود پی رگ پهن باشد.
نقرس:
یکی از حالات درد مفاصل است/ شروع از انگشتان شست پا← انتشار به اندام دیگر
نشانی ها:
1- تشخیص مزاج بیمار
2- سوء مزاج ساده است یا همراه ماده؟ در ساده فقط درد وجود دارد و کمتر همراه علائم دیگر می شود.
3- ماده درد آورنده چگونه خلطی است؟
? از موارد زیر می توان به نوع ماده پی برد:
- رنگ مفاصل
- رنگ ورم
- نوع درد ورم ← خلط خام: درد زیاد
- لمس: به حالات مختلف می تواند لمس شود( سرد/ گرم طبیعی / گرم التهابی)
- نوع التهاب: شدید و تپش دار/ میانگین/ منتشر/ نداشته باشد
- انواع غذا، دارو و حرکات تسکین دهنده ← زمانیکه از سرد بهره بگیرد، ماده خلط سبب درد، گرم است.
- زمان درد ← هنگام گرسنگی یا سیری
- شروع ورم ← کند آمدن ورم/ عدم ایجاد ورم
- رسوب بول
- معاینه مدفوع ← در عرق النساء، ماده خلط ی رنگ بر مدفوع غلبه دارد.
- عمر بیمار، عادات بیمار، سوابق غذا و نوشیدن، ورزشهای عادتی، بیکاری، آرامش و غیره
- مزاج کلی بیمار
- کش آمدن و انتشار درد، تاخیر درد، تپش، احساس سنگینی، معالجات قبلی
ماده خلط خونی
مفاصل در درازا به درد آید./ تسکین فوری با رگ زدن
ماده صفراوی
حرارت شدید در لمس/ آسوده شدن با سرما
ماده بلغم باد
عدم تغییر رنگ جای به درد آمده/ یا طوسی شدن آنجا/ کم و همیشگی بودن جای التهاب/ خونی و مراری نبودن/ افزایش درد در پهنای محل درد/ بر آمدگی پیه آلود بدن
ماده سوداوی
درد مخفی است/ با کشیدگی (انتشار)کم / سفت و خشک بودن محل درد/ اثر کم معالجه/ عدم سستی در لمس/ نداشتن رنگ روشن ← شاید: زرد مایل به سیاه/ سایر نشانی های مزاج سوداوی (خرده خواری/ اشتها زیاد/ حالت طحال
ماده مراری
حرارت شدید + خارش/ افزایش درد با گرما/ آسایش با سردی
باد
انتشار زیاد درد بدون احساس سنگینی/ جابجایی درد / عادت به غذاهای باد زا
اخلاط مخلوط
گرم + سرد← گاهی از داروی گرم و گاهی از سرد تسکین می یابد.
مثال: شخصی با طبیعت گرم مراری + خوردن غذاهای رطوبت زا و سردی بخش + حرکات سخت بر سیری شکم ← خلط خونی و مراری (کم مایه)، خلط بلغم (پر مایه و غلیظ) را تا داخل مفاصل بدرقه می کند.
علاج: مالیدن داروهای با حرارت میانگین به آرامی/ حرکت ندادن عضو
علاج درد مفاصل
در سوء مزاج ساده
- التهاب ساده و بدون ورم←درمان: اعتدال مزاج و تخلیه ماده مراری صفراوی و خون
- یخ بستگی و درد و آزار شدید ← درمان: پاکسازی ماده بلغمی
- خشکی، گرمی بخشی ← درمان: دادن رطوبت
سوء مزاج + ماده
- جلو گیری از راه یافتن ماده به عضو + انحراف آن + کاهش آن
- نیرو دان به اندام جهت : 1) نپذیرفتن ماده درد زا 2) گداختن ماده
ناشی از پر خونی
- رگ زدن از طرف مقابل به درد آمده/ در درد همه مفاصل ← رگ زنی دو طرفه
- وادار به قی کردن (خصوصاً در نیم تنه پایین بدن بهتر از اسهال دادن است.)
- اسهال (به تدریج باشد/ قوی نباشد(مانع از پخته شدن ماده می شود.))
الف) اگر ماده پاکسازی، ماده صفراوی و آبکی و کم مایه است و پختگی دارد، مسهل قوی بده.
ب) در ماده غلیظ پر مایه: ابتدا ماده را با دارویی کم مایه می کنیم بعد مسهل می دهیم.
ماده مخلوط
داروی ترکیبی + مسهل+ گذاشتنی
- تأخیر در درمان( تا پخته شدن ماده)
- مداومت بر آبجو تا پخته شدن ماده
- برای بیرون آوردن ماده پر شده ←2-1 بار کار کردن شکم با آب کاسنی و تاجریزی و خیار چنبری ← حقنه شود.
- روزهای بحران بیماری: 4و7و11← تأخیر پاکسازی تا پخته شدن ماده ← در این فاصله: تسکین درد با پاشیدن آب سرد
بحران خوب و سلامت = روز 14 شروع می شود.
- مالیدن ماده گرمی بخش: جذب ماده بیماری و افزایش آن
- مالیدن ماده سردی بخش: به می کشاندن ماده غلیظه ← افزایش مایع کم مایه ← باعث طول کشیدن بیماری می شود.
- مالیدن ماده مخدر: بند آوردن ماده و منع رسیدن آن
- بزرهای پر تأثیر (مثل بزر رازیانه) ندهیم ← باعث سوزاندن ماده درد زا و تحجر آن
در ماده کاملا پخته:
- توسط سورنجان( شنبلید) و بوزیدان پاکسازی شود.
- به آهستگی به مقدار کم خون کشیده شود.
- خزه و امثال آن بر مفاصل مالیده شود.
• در تجویز داروی بسیار کم تأثیر، همه ماده از مفصل بیرون نمی ریزد. در ضمن با حرکت ماده و اسهال نشدن آن، ماده های مکانهای دیگر نیز رقیق و کم مایه می شوند و به اندام دردمند راه مییابند.
• زمان تجویز دارو: صبح زود قبل از صبحانه خورده شود. 3 ساعت بعد 10 مثقال نان با شراب و کمی آب خورده شود. بعد از 6 ساعت به حمام رود. در ضمن غذای سازگار با حالت بیمار و داروی مدر داده شود. (ماده سبب درد مفاصل از زائده های هضم شده کبد و رگها است. ادرار سبب از بین بردن ماده درد آور به مفاصل می باشد.)
• برخی از بیماران با مزاج تر و و بیماران با درد مفاصل سرد مزاج از داروهای اسهالی تناولی و حقنه بهره نمی بینند ولی با مدر بهبود می یابند.
• بیماران لاغر اندام تحمل اسهال و ادرار زیاد را ندارند. چون ماده خون در بدنشان می سوزد.
• در ماده سرد مزاج پس از پاکسازی ها، تریاق استعمال شود که موجب بیرون آوردن مواد باقیمانده و نیرو بخشیدن اندامان می گردد.
• جلوگیری از ریزش ماده به اندام دردمند واجب است. ولی در ریزش زیاد و نیز ماده زیاد لازم نیست به کلی از آن جلوگیری کرد چون اولا داروی باز دارنده در راه حرکتش می ایستد و ماده ریزشی را از حرکت باز می دارد که موجب درد بسیار زیاد می شود. در این حالت فقط داروهای ملین استعمال شود.
• بازداشتن حجم زیاد ماده ریزشی از راه خود، ممکن است منجر به برگشتن ماده به اندامان رئیسی شود خطر زیادی دارد.
• دربیماری عرق النسا حتی اگر حجم ماده ریزشی کم باشد نیزنباید داروی باز دارنده داد چون موجب می شود ماده در ژرفا حبس شود در این بیماری بهتر است روش تخلیه وپاکسازی پیش گرفته شود. و هنگامیکه ماده پخته می شود، داروهای تحلیل برنده و نرم کننده تجویز شوند تا ماده از ژرفا به رویه کشیده شوند. حتی اگر هدایت ماده به بیرون توسط بادکش با شیار کردن پوست و مکیدن و داغ گذاشتن و دادن داروهائی که خون را به زیر پوست می کشند، باشد، هرچند که که جای عمل به زودی خوب نشود.
• داروهای تاول آور: عسل بلادر، سیر، پیاز/ در درجه دوم: شیر? لبانه و شیر? انجیر
• باید داروهای محلل و تاول آور با داروی ملین مخلوط باشد تا مفاصل سخت متحجر نشوند. چون این دو دارو ماده غلیظ برجا می گذارند.
- آگر با این دو دارو پیه مخلوط کرد، خوب است
- و باید از داروهای سرد بخش پرهیز کرد
- نباید در اوایل علاج و قبل از پاکسازی لازم، داروی محلل بسیار مؤثر استعمال شود. زیرا با جذب مواد زیاد، فقط ماده کم مایه تحلیل می رود و بقیه مواد غلیظ تر شده و در داخل حبس می شوند. خصوصا زمانیکه ماده درد زا، لزج یا سودایی باشد.
- وقتی تحمل افزایش درد مفاصل را نداشت، داروهای مالیدنی یا تناولی مسکن تجویز شود.
• داروهای مالیدنی مسکن:
- نرم کردن جای درمند و گداختن ماده درد آور
- یا باید داروهای مخدر باشد ودرد رااز بین ببرد.
• داروی مخدر فقط در زمان ضرورت استعمال می شود چون شدت درد راکاهش می دهد. البته آگر درد مفاصل از ماده گرم مزاج است، نگران تجویز مخدر نیست و حتی زیاد تر هم تجویز می کنیم .
• یاد آوری: تعویض دارو در علاج مفاصل ضروری است. ممکن است داروئی برای یک اندام درمندمفید باشد ولی نه برای همه اندامان. و یا اینکه دارو تا مدتی برای اندام مفید باشد و بعد آن زیان آور باشد ودرد را تحریک کند.
• این بیماران باید شراب خوردن را ترک کنند. مگر اینکه یکسال از بهبودی کامل آنها گذشته باشد. اگر شراب با عسل و داروی مدر مخلوط، بهره نبیند.(مفهوم؟)
• دربیماران سودایی، ابتدا با طحال اصلاح شود و ماده سودا از بدن تخلیه شود و به بدن رطوبت داد و پس از استعمال غذاهای مناسب و داروهای مالیدنی که بدن نرم شد، ماده محلل تجویز شود .
• اگر در بیمار سودائی، ماده درد آور سرد مزاج باشد، نباید گوشت بخورند یا در نهایت گوشت پرندههای شکاری، خرگوش، آهو و هر گوشتی که زائده های بی مصرف را کمتر تولید میکند بخورند.
• اگر درد مفاصل از پشت شروع و بعد به هر دو دست منتقل شد، می بایست رگ دست زده شود تاخون، خلط از راهی که بیرون می آیند را بیرون ریزیم.
- اسهال
• در بیمار مزاج بلغمی و صفرائی، باید مسهلی تجویز شود که هر دو ماده بلغم و صفرا را بیرون بریزد. زیرا اگر تنها بلغم تخلیه شود تا مدتی درد فروکش می کند، اما ماده صفرائی بلغم جدید را به محل دردمند می فرستد و باز همان آش و همان کاسه.
• مسهل نباید بسیار گرم باشد، چون بدین طریق ماده خلط داخل جسم را می گدازد و چندین برابر ماده تخلیه شده در مفاصل جای می گیرد .
• سورنجان(شنبلیله):
- فوراً خلط را اسهال می دهد.
- بعد از آن هم، اندام دردمند را تقویت می کند.
- مواد کم مایه و بسیار آبکی را یکباره اسهال می دهد و نمی گذارد در گذارهای دیگر جای خوش کنند.
- بیشتر از دارو های محلل و مسهل، منافذ را گشاد می کند.
پس بهترین داروی گرم مزاج و مسهل است. ولی این دارو برای معده زیان دارد. برای همین باید این دارو با فلفل، زنجبیل و زیره مخلوط شوند. مخلوط آن با الوا وسقمونیا (محموده) اسهال قویتری میدهد.
• طبیبی گفته است، قازیاغی همان عمل سورنجان را انجام می دهد و زیانی به معده نمی رساند.
• سنگ ارمنی در علاج درد مفاصل بسیار خوب است.
• داروهای مشهور دیگر: حب الجناح، حب منتن، ایارج روفس که درعلاج عرق النسا و نقرس کم نظیر و بسیار مفید است – حب النیل، حب الملوک، بوزیدان، شاهتره، شاه پسند، لوفا، هنداونه ابوجهل، الوا، شش بندان، خردل، اندران، انزروت، مقل، تربد، عاقرقرحا
• داروهای ترکیبی که ما__ذکر نکردیم، مسهل نرم هستند.
- مالشی ها
روغن هندوان? ابوجهل، روغن خردل، روغن گردوی رومی (جوز رومی شامی، کاسلیس)، روغن کوشنه (به ویژه با استرک)
- پاشیدنی ها
نسخه: اگر مرزه و کاهو را با سرکه بپزند تا از هم بپاشند در تسکین درد مفاصل حتی اگر از نوع گرم مزاج باشد مفید است .
4- بخور
- شوربا برای نشستن بیمار در آن
6- حمام کردن
- تن شوئی در آب گرم رطوبت بخش برای بیمار درد مفاصل زیان آور است، زیرا خلط ها را می گذارد و سوراخهای ریز پوست را گشاد می کند.
- اگر در آب گرم معدنی خود را بشویند مانعی ندارد.
- اگر در حمام خشک (خود را با آب نشویند و در حمام بمانند) با نور? قرمز و نمک تن را ماساژ دهند، یا خود رادر ماس? گرم بپوشانند و عرق کنند، بهره نبیند.
- مسکن
- مخدر مسکن
- داغ گذاری: بهتر است داغ گذلشتن در علاج بیماری درد مفاصل را «شبه داغ» نامید.
10- مالیدنی: شاخه های نازک نی سبز را بفشرند و آبش را بر جای درد مالند فورا درد تسکین یابد.
• اگر داروی پاشیدنی یا مالیدنی سرد گیرنده مانند صندل باشد ممکن است موجب درد شود، پس باید هم ولرم و هم نرم باشد.
• اگر سبب بیماری درد مفاصل خلط گرم باشد و بیماری نیز سوء مزاج گرم داشته باشد.
- معالجه بیمار با داروهای سردی بخش و رطوبت بخش.
- در حد میانگین ورزش کند.
- اول آب سرد بر دست و پایش بریزند و بعد از آن با آب شیرین آب تنی کند.
- درآب زنی بنشیند که آبش ولرم باشد.
- به یکباره او را در آب سرد بیاندازند.
- داروهای مسهل ومدری بخورد که گرمی زیاد نداشته باشدمثل شربت گل
علاج مفاصل خشکیده و متحجر:
علت:
- مزاج آنها گرم گرم است.
- ماده بوجود آورندهی درد پرمایه و غلیظ است
علاج ویژه: داروی محلل و نرمی بخش باهم تجویز شوند.
1- آرد گاودانه و لوبیا گرگی در اسکنجبین یا در سرکه مخلوط با آب کرده و بر مفاصل بگذارد.
2- تجویز داروی گذاشتنی، مالیدنی و گذاشتنی در علاج در مفاصل سرد مزاج که ماده خلط غلیظ سبب درد شده بود، که ذکر شد.
علاج زمین گیر و از پا افتادگی :
- بهترین علاج خوردن گیاه شبدر است و همچنین بر مفاصل بمالنند.
- حمام خشک.
پرهیز از درد مفاصل (بر افرادی که آشنای قدیمی هستند):
افزایش خلط در بدن: هرگاه احساس کردند که نوبت آمدن درد مفاصل نزدیک است، در موسم بهاران باید: 1) رگ زنند. 2) اسهال شوند. 3) خود غذاهای سازگار با حالت خود را بخورند. 4) ورزشهای سازگار با تقویت بدن بکنند.